Koronavirüs Ocak ayında Çin’in her tarafına yayılmaya başladığından beri 104 ülkeye ulaştı ve dünya çapında 109.577 kişiye bulaştı. Şimdiye kadar 3.809 kişinin COVID-19’dan öldüğü bildirildi. Topluluk salgınlarını kontrol altına almak için, ülkeler seyahat kısıtlamaları gibi sert önlemler aldı ve spor maçlarını izleyici olmadan yapmayı düşünüyorlar.
İnternette yanlış bilgi paylaşımları yapıldı, web siteleri sıcak banyoların ve el kurutma makinelerinin virüsü öldürebileceğini iddia etti. Kedi ve köpek gibi evcil hayvanların virüsü insanlara bulaştırmamasına rağmen, bazı insanlar yüz maskelerini köpeklerine bile taktılar. Johns Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi epidemiyoloğu Caitlin Rivers “Daha önce Ebola ve MERS gibi bulaşıcı hastalıklar üzerinde çalışmış ve bunların hepsi, erken dönemde benzer zorluklar yaratmıştır. Herhangi bir yeni virüsle karşılaşmak, kapsamlı bilimsel araştırmalar gerektirir ve bu da zaman alır.” şeklinde belirtti.
COVID-19 Enfeksiyonum Olup Olmadığını Nasıl Anlarım?
Koronavirüsün yayılmasının en kolay yolunun enfekte kişilerle yakın temasta (1 metre) bulunmak ve burun/ağızdan yayılan damlacıkların olduğu belirtildi.
Bu hastalık genellikle soğuk algınlığına benzer. Enfekte kişilerde yaklaşık 2 ile 14 gün içinde yaygın olarak ateş ve öksürük şikayetleri belirir. Bu basit enfeksiyon belirtileri ortaya çıkmadan da direkt nefes darlığı problemi oluşabilir. Enfekte olmuş bir kişiyle yakın temas ettikten veya yayılım devam eden herhangi bir bölgeyi ziyaret ettikten sonra belirtileri hissederseniz derhal en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz.
Kimler Risk Altında?
Yaşlıların ve diyabet, kalp, akciğer hastalığı gibi ciddi kronik rahatsızlıkları olan kişilerin, hastalığı çok daha ağır geçirme riskleri vardır.
Koronavirüs nedeniyle ölenlerin yaş ortalaması şu şekilde;
% 14,8’i 80 yaş ve üstü,
% 8’i 70-79 arası,
% 4’ü 60-69 arası,
% 1,3’ü 50-59 arası yaş grubu.
50 yaşın altında ölüm oranı ise %1’in altında. Bu yaş aralığında olup hayatını kaybeden 4.500 kişinin yanı sıra 30 yaşın altındaki kişilerde sadece 8 ölüm gerçekleşti.
Ayrıca kadınlar ve erkekler aynı oranda enfekte olmalarına rağmen, Çin’den gelen verilere göre ölümlerin yaklaşık 2/3’si erkektir. Bunun sebebi cinsiyet değil, Çin’de yaşayan erkeklerin sigara içme oranının kadınlardan daha yüksek olmasıdır.
İnsanlar Ne Kadar Süre Bulaşıcıdır?
Koronavirüs, hasta olan insanlar tarafından yayılıyor ve hastalığın hafif seyrettiği kişilerin bulaştırma riski yaklaşık 10 gün civarında sürüyor. Ancak iyileşen insanların hala bulaştırıcı olup olmadığı kesin olarak bilinmiyor.
İnsanların enfeksiyonla savaşmasına yardımcı olan COVID-19 antikorları yaklaşık 5 ile 12 gün arasında gelişir. Bağışıklık sistemlerimizin bu hızlı cevabı, vakaların çoğunluğunun (yaklaşık % 80’i) neden şiddetli olmadığını açıklıyor.
Virüs Nereden Geldi?
SARS-CoV-2 virüsü ilk olarak Aralık 2019’un sonlarında Çin’in Wuhan şehrinde ortaya çıktı. İlk koronavirüs hastalarının birçoğu balık veya vahşi hayvan kaynaklı enfekte olduğu düşünülmüş olsa da, kesin kaynak şu anda bilinmiyor. Araştırmacılar, virüs ve yarasalar arasındaki ilişkiyi araştırıyorlar. İnsanlara bulaşmadan önce yarasalardan diğer hayvanlara sıçramış olabileceği düşünülüyor. Virüsün kökenini belirlemek, gelecekte yüksek riskli durumlardan kaçınmak için oldukça önemli.
Vücuduma Nasıl Giriyor?
SARS-CoV-2 virüsü vücuda burun ve ağızdan damlacıklarla veya yakın temasla girer. Bu nedenle hasta olan kişilerle el sıkışma gibi fiziksel etkileşimlerle kolayca yayılabiliyor.
Koronavirüs Çocukları Nasıl Etkiler?
Şubat ayı itibarıyla, 10 yaşından küçükler Çin’in toplam 72, 314 vakasının sadece % 1’ini (416 çocuk) oluşturuyor. Enfekte çocukların çoğu, hafif seyreden soğuk algınlığı benzeri semptomlar gösterdi. Yine de çocuklar hala virüsü etraflarına yayabilir; Çin’in Shenzhen şehri üzerine yapılan yeni bir araştırma, enfekte olmuş çocukların ailelerine kolayca bulaştırabildiğini bildirdi.
Evcil Hayvanlar Virüsü Yayabilir mi?
Hong Kong Tarım-Balıkçılık ve Koruma Departmanına göre, evcil hayvanınız sizi enfekte edemez ancak taşıyıcı durumunda olduklarından dolayı test sonuçları pozitif çıkabilir. Hong Kong’da yaşayan Pomerian cinsi evcil köpek herhangi bir belirti göstermemesine rağmen test sonucu pozitif çıkmıştı. Ancak bu köpek hasta değildi sadece virüsü enfekte sahibinden almıştı.
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü, köpeklerin bu insan hastalığının yayılmasında rol oynadığına veya hasta olabileceğine dair bir kanıt olmadığını söyledi. Evcil hayvan sahipleri; öpüşmekten, yalamaktan ya da paylaşmaktan kaçınmanın yanı sıra, el yıkamadan yemek yemekten ya da paylaşmaktan kaçınmak gibi temel hijyen önlemlerini uygulamalıdır.
Yiyecek ve İçecekle Bulaşabilir mi?
Yiyecekleri işleyen enfekte insanlar muhtemelen virüsü geçirebilir, buna dair henüz elimizde kesin bir kanıt yok fakat bulaşıcı hastalık uzmanı Todd, pişirme sürecinin virüsü öldürebileceğini belirtti.
Hastalığı Geçirdikten Sonra Bir Kere Daha Enfekte Olunur mu?
Şubat ayında, iki kez COVID-19 geliştirdiği iddia edilen bir Japon kadın hakkında söylentiler duyuldu. Uzmanlar, ikinci bir enfeksiyondan ziyade bir nüksetme olduğu sonucuna vardı.
Rivers, vücudumuzun bulaşıcı hastalığın iyileşmesi sırasında kalıcı bir bağışıklık sistemi geliştirdiğini söylüyor. Bu da demektir ki yeniden enfekte olmak çok olası görünmüyor.
Koronavirüs Yüzeylerde Ne Kadar Süre Yaşar?
Yeni araştırmalar, virüsün havada yaklaşık üç saat, plastik ve paslanmaz çelik gibi yüzeylerde ise iki ila üç güne kadar kalabileceğini gösteriyor. Uzmanlar tarafından enfeksiyon riskini azaltmak için yüzeylerin dezenfekte edilmesi önerilmektedir. Deterjan ve çamaşır suyu gibi seyreltilmiş ağartıcı içeren çözeltilerin -kesin olarak bilinmemekle birlikte- yüzeyleri etkili bir şekilde dezenfekte ettiğini söyleyebiliriz.
Toplu taşımada enfekte olabilir miyim?
Virüsün burun veya ağızdan damlacıklar yoluyla yayılabildiği kanıtlanmıştır; enfekte kişinin en az 15 dakika boyunca diğer insanlarla yakın temasta (1 metreden az) bulunması sonucu büyük ihtimalle virüs bulaşmış olacaktır. Dünya genelinde toplu taşıma araçları havalandırılıp dezenfekte ediliyor olsa da bu yöntemlerin yayılımı önlediği kesin değildir. Kalabalığın yoğun olduğu saatlerde ulaşım araçlarında bulunmak, büyük risk oluşturuyor.
Sabun ve el dezenfektanı tükenirse ne yapmalıyım?
Profesyonel olarak üretilmiş ürünler ideal olsa da, kendi el dezenfektanınızı yapmak da mümkündür.
Dışkı yoluyla yayılabilir mi?
İnsanlar belirti göstermeseler bile, dışkılarında virüse rastlanabilir. Bu durumun bulaşıcı olup olmadığı şu anda belirsiz. Virüsü yakın temas ve damlacıklar yoluyla vücudunuza alma olasılığınız çok daha yüksek.
Kaynak:
https://www.popsci.com/story/health/coronavirus-covid-19-faq-transmission/
