Yeterince uyumak hem fiziksel hem de duygusal açıdan büyük önem taşımaktadır. Uyku yoksunluğu veya uykusuz kalmanın etkileri, birçok kısa ve uzun vadeli sağlık problemlerine yol açabilmektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme (CDC) Merkezleri 18 ve 60 yaş aralığında olan bireylerin az 7 saat uyumasını önermektedir. Önerilenin aksine 7 saatten az uyumak dikkat dağınıklığı, yorgunluk, kalp hastalıkları ve depresyon gibi birçok istenmeyen durumlara yol açmaktadır. Bu durumda yetişkin bireylerin gün için 17 saat kadar uyanık kalmaları gerekmektedir. Uyku gereksinimleri kişiden kişiye değişen bir faktör olmasının yanı sıra kişinin yaşı da uyku düzeniyle ilişkilidir. Özellikle bebeklerde ve yaşlılarda uyku ihtiyacı yetişkin bireylere göre daha fazladır. İnsanlar 24 saat için uykusuz kalmanın olumsuz etkilerini deneyimleme merakı içindelerdir. Sınavlar, iş yükü veya psikolojik faktörler gibi nedenlerle uzun süre uykusuz kalan bireyler ciddi sağlık problemleri yaşayabilirler. Yapılan bir araştırmada 11 gün boyunca uyumayan Gardner günün sonunda paranoyak hareketler sergilemeye ve halüsinasyonlar görmeye başlamıştır. Gardner bu durumu fiziksel veya psikolojik bir problemi olmadan atlatmış olsa da her birey için bu geçerli değildir.
Uyku Yoksunluğu Nedir ?
Uyku yoksunluğu, kişinin ihtiyacı olan uyku seviyesini karşılayamaması durumda ortaya çıkmaktadır. Uyku yoksunluğunun etkileri kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Çocuklar ve gençler, beyinleri ve vücutları hala gelişip büyürken yetişkinlerden daha fazla uykuya ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, çocuklarda uyku yoksunluğunun etkileri bazen daha şiddetli veya daha uzun süreli olabilir. Yetişkinlerde görülen genel uyku yoksunluğu belirtileri;
- Gün boyunca yorgunluk ve uyku hali
- Konsantrasyon bozukluğu ve hafıza zorlukları
- Sinirlilik, gerginlik
- İştah artışı
- Ruh hali değişiklikleri
Düzenli veya kronik uyku yoksunluğu, bir kişinin obezite, diyabet ve kalp hastalığı dahil olmak üzere çeşitli sağlık sorunları riskini de artırabilir. Uyku yoksunluğu bazı durumlarda ölümcül olabilir. Ölümcül ailesel uykusuzluk (FFI) olarak adlandırılan nadir bir uyku bozukluğu da ölümle sonuçlanabilir. FFI, prion proteini ( PRNP ) genindeki bir mutasyondan kaynaklanan kalıtsal bir durumdur.
FFI semptomları tipik olarak orta yetişkinlikte görülmektedir;
- Giderek kötüleşen hafif uykusuzluk
- İştahsızlık ve takip eden kilo kaybı
- Vücut ısısındaki değişiklikler
- Hızla ilerleyen demans
FFI için kesin bir tedavisi olmamakla birlikte uzun vadede ölümle sonuçlanabilmektedir.
Vücut 24 Saat Uykusuz Kalırsa ?
Vücudun ihtiyaç duyduğu uyku sağlanmadığında fiziksel ve psikolojik problemler ortaya çıkmaktadır.
- Uyuşukluk
- Sinirlilik
- Konsantrasyon bozukluğu
- Unutkanlık
- Kısa süreli hafıza sorunları
- Yükseltilmiş seviyeleri stres kortizol ve adrenalin gibi hormonlar
- Kan şekerinin yükselmesi
- Daha yüksek kaza riski
- Kas gerginliği
Bu etkilerin birçoğu, beynin “yerel uyku” olarak adlandırdığı bir duruma girerek enerji tasarrufu sağlamaya çalışması nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Yerel uykuya giren insanlar tamamen uyanık ve dinç görünebilir, ancak karmaşık görevleri yerine getirme yetenekleri önemli ölçüde azalır.
Peki 48-72 Saat Uykusuzluğun Etkileri ?
Uyku yoksunluğunun etkileri bir insanın uyanık kalmasının daha uzun sürmesini sağlar. Kişi 48 saat uykusuz kaldıktan sonra, bilişsel performansı kötüleşecek ve oldukça yorgun hissedecektir. Bu noktada, beyin tam bir bilinçsizlik dönemine girmeye başlayacaktır. Mikro uyku olarak adlandırılan bu durum istemsiz olarak gerçekleşir ve birkaç saniye sürebilir. Uykusuzluğu 72 saat süren bireyde yoksunluk belirtileri ve yorgunluk daha da yoğunlaşmaktadır. 2015 yılında yapılan bir çalışmada, iki astronot bilişsel işlevsellikte bozulma, kalp atış hızının artması ve 72 saat boyunca uyanık kaldıktan sonra pozitif duygularda azalma yaşadı.
Kişi 72 saat boyunca uykusuz kaldığında;
- Karmaşık görevlerde karar verememe
- Şiddetli konsantrasyon bozukluğu ve hafıza sorunları
- Paranoya
- Depresyon hali
- Başkalarıyla iletişim kurmada zorluk
Uyku Yoksunluğu Uzun Vadede Depresyona Sürüklüyor
Kronik uyku yoksunluğu, kişinin sağlığı üzerinde kalıcı etkiler yaratabilir.
- Yüksek tansiyon
- Obezite
- Şeker hastalığı
- Kalp hastalıkları
- Kaygı veya depresyon
- İnsanlarla iletişimde problemler
- Tehlikeli ve antisosyal davranışlarda bulunma riski
- Fiziksel büyüme ve gelişme ile ilgili sorunlar
Kaliteli bir uyku için
- Hafta sonları da dahil olmak üzere her gün aynı saatte uyumaya ve uyanmaya devam ederek tutarlı bir uyku sağlamak
- Telefon, bilgisayar ve televizyon gibi elektronik cihazları yatak odasından uzak tutmak
- Yatak odasının karanlık ve uygun bir sıcaklıkta olması
- Yatma saati yaklaşırken kafein ve nikotin gibi uyarıcılardan kaçınılması
- Yatmadan önce ılık bir banyo yaparak, bir kitap okuyarak veya rahatlama egzersizleri yaparak
- Düzenli egzersiz yapmak. Ancak yatmadan hemen önce yapılan fiziksel aktiviteler uyku düzensizliği yapabilir)
- Yatmadan önce yemek yemekten kaçınmak
- Gündüz şekerlemelerini 20 dakikadan daha az tutmak.
